Wolnym być… Sztuka niezależna lat 80. Spotkanie z Jerzym Brukwickim

Spotkanie z Jerzym Brukwickim – jednym ze współtwórców ruchu kultury niezależnej w latach 80. XX wieku będzie okazją do rozmowy o fenomenie sztuki niepokornej i o wystawach odbywających się „poza oficjalnym obiegiem, a także o niecenzurowanych obrazach, grafikach, rzeźbach, plakatach, które mówiły o istocie i sensie życia, wolności, patriotyzmie, o samej sztuce oraz jej powinnościach.
image plakat, Jan Bokiewicz

Istotą, rzeczywistością sztuki niezależnej lat 80. była otwarta, szczera rozmowa o człowieku uwikłanym w zawiłe procesy dziejowe, o godnych, sprawiedliwych warunkach życia społecznego i artystycznego, o trudnej, zagmatwanej codzienności. Legendarny Sierpień ’80 i powstanie „Solidarności” umożliwiły tworzenie nowych, autentycznych obszarów dobra, wolności, solidarności, pozbawionych przemocy, kłamstwa, nietolerancji. Dla wielu twórców był to okres istotnych przeobrażeń, definiowania wolności i niezależności. Zmieniała się Polska, kształtowała się nowa tożsamość polskiej sztuki. Wprowadzony 13 grudnia 1981 przez władzę stan wojenny spotęgował działania prawie wszystkich grup społecznych mające doprowadzić do upadku ustroju komunistycznego. Środowiska artystyczne ogłosiły bojkot oficjalnego życia kulturalnego. Znaczne ograniczenie praw obywatelskich, liczne represje nie wstrzymały procesu budowy struktur społeczeństwa niezależnego od władzy, istniejącego systemu politycznego, terytoriów wolności obywatelskiej. Narodziły się przeróżne formy opozycyjnej działalności politycznej i artystycznej, powstał „drugi obieg” sztuki.

 

„Wolnym być… Sztuka niezależna lat 80.” będzie rozmową o fenomenie sztuki niepokornej, niecodziennych spotkaniach i rozmowach widzów i artystów na niezależnych wystawach, realizowanych często w zadziwiających, nieoczekiwanych miejscach, o obrazach, grafikach, rzeźbach, plakatach, które bez cenzorskich ograniczeń mówiły o istocie i sensie życia, patriotyzmie, wolności, o dramatyzmie i zawiłościach tamtych dni i lat, o powinnościach sztuki. Usłyszymy o „wystawach walizkowych”, szczególnych bożonarodzeniowych szopkach i wielkanocnych grobach, szczególnej grafice wydawniczej, rysunkach satyrycznych, wyjątkowych kartkach świątecznych i znaczkach pocztowych. Poznamy nastrój i klimat tamtych wyjątkowych wydarzeń plastycznych, które tworzyły przestrzenie nie tylko nadziei, optymizmu, ale także radości, rozbawienia. Artyści różnych pokoleń zwrócili się w stronę tematyki narodowej, patriotycznej, egzystencjalnej, etycznej, moralnej. Ich dzieła mówiły o elementarnych problemach człowieka, wyrażały ludzkie emocje i marzenia, dokumentowały i komentowały ówczesną codzienność, potępiały przemoc. Młodzi o trudnych, skomplikowanych sprawach wypowiadali się z ogromną ekspresją, w poetyce absurdu, prześmiewczo, kpiarsko. Niezależne, alternatywne działania artystyczne wyróżniały się powszechnym zainteresowaniem i ogromnym oddziaływaniem, wspomagały społeczną solidarność. Ujawniały różne sposoby postrzegania świata i jego realności, budziły międzyludzką życzliwość, otwarcie się na drugiego człowieka. Ponownie okazało się, że w sztuce najważniejsze są kryteria dobra, prawdy i piękna, a nie ideologia.

 

Jacek Sempoliński, wybitny malarz i teoretyk sztuki, o tamtych wydarzeniach w katalogu wystawy „Cóż po artyście w czasie marnym? Sztuka niezależna lat 80.” (Zachęta, Warszawa, 1990/91) wspominał: „[…] trudno sobie uprzytomnić, jak silne motywy powodowały artystami w latach 1980–1989. Umacniało się przekonanie, krystalizowały wizje, rosło przeświadczenie o wadze i randze sztuki w naszym życiu i w życiu społecznym. Obroty historii i obroty dziejów sztuki były tak równoległe, że trudno dziś przesądzić, czy powszechny zwrot ku uduchowieniu był skutkiem wstrząsów politycznych, czy wynikał z przesileń samej sztuki. Błogosławiony czas harmonii i konsolidacji wszystkich motywów działania artystycznego, odrzucenia tego, co zbędne, pogłębienie tego, co istotne. Przeżywaliśmy czas wzmożonego poczucia siły kultury”.

 

Jerzy Brukwicki

 

Jerzy Brukwicki – krytyk sztuki, dziennikarz, wieloletni szef warszawskiej Galerii Krytyków Pokaz, jeden ze współtwórców ruchu kultury niezależnej w latach 80. XX wieku, organizator kilkuset wystaw w kraju i za granicą (m.in. „Czas smutku, czas nadziei”, „Polska Pieta”, „Plastycy stoczniowcom”, „Obecność”). Wydawał i redagował pismo poświęcone sprawom kultury "Wybór", był redaktorem tygodnika "PWA. Przegląd Wiadomości Agencyjnych". Kurator wielu wystaw w kraju i za granicą, m.in.: Magdaleny Abakanowicz, Jana Młodożeńca, Józefa Szajny, Andrzeja Wajdy, plakatów i grafiki „Solidarności".

 

Spotkanie towarzyszy wystawie „Poza oficjalnym obiegiem. Niezależna sztuka polska lat 80.".





komentarze

dodaj komentarz
jeszcze nie dodano komentarza
dodaj komentarz