„Uczta Baltazara” z gdańskiego Muzeum Narodowego w Willi Caro

Do 29 lipca w Willi Caro możemy oglądać „Ucztę Baltazara” – gdański obraz z przełomu XVI i XVII wieku, którego autorstwo przypisywane jest malarzowi z kręgu Izaacka van den Blocke. Dzieło trafiło do Muzeum w Gliwicach z Muzeum Narodowego w Gdańsku w zamian za wypożyczenie obrazu „Chłopiec ze szczygłem” Antona Möllera.
image „Uczta Baltazara”, krąg Izaacka van den Blocke, Gdańsk, 1600–1610, deska, technika temperowa, własność Muzeum Narodowego w Gdańsku, fot. Grzegorz Nosorowski

Babiloński władca Baltazar urządził wielką ucztę, podczas której jego dostojnicy, żony i nałożnice pili wino z naczyń liturgicznych zrabowanych w świątyni Jahwe, tym samym bezczeszcząc je. W trakcie biesiady ukazała się ręka, pisząc na ścianie pałacu: „mane, tekel, fares”. Wezwany do króla prorokDaniel oznajmił mu znaczenie słów. Mane – Bóg obliczył twoje panowanie i ustalił jego kres. Tekel – zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki. Fares – twoje królestwo uległo podziałowi; oddano je Medom i Persom. Postać Baltazara to figura bezdusznego i pełnego pychy władcy, a temat jego mrocznej biesiady na przestrzeni dziejów był wielokrotnie podejmowany przez artystów.

 

Namalowana w 1610 roku „Uczta Baltazara” pierwotnie znajdowała się w kościele św. Jana w Gdańsku, na północnej ścianie świątyni. Górna część deski z wyłaniającą się ręką i napisami: „mane thetel phares” oraz z przedstawieniami muzyków na balkonie zaginęła najprawdopodobniej podczas II wojny światowej. Całość kompozycji na której wzorował się malarz jest widoczna w miedziorycie Hermana Mullera według rysunku jego syna Jana (Johannesa, (1571–1628, Amsterdam). Wczesną odbitkę z 1597 r. posiadało Stadtmuseum in Danzig, obecnie znajduje się ona na listach zabytków utraconych w wyniku działań wojennych 1939–1945. Na wystawie w Gliwicach obok obrazu prezentowana jest także reprodukcja drugiej z trzech znanych odbitek miedziorytu, pochodzącej z 1624 r., a znajdującej się obecnie w zbiorach Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku (oryginalne wymiary odbitki 35,4 cm x 39,3 cm).

 

„Uczta Baltazara” powstała w czasach, gdy w Gdańsku dominował luteranizm, a katolicy stanowili tylko kilka procent. Odnosząc się do tamtego czasu niektórzy badacze motyw „Uczty Baltazara” interpretują jako krytykę katolickiego kultu szeroko pojętych ikon – oddawania czci obrazom, wizerunkom bóstw i symbolom rzeczy świętych. Ważnym przesłaniem dydaktyczno-moralizatorskim obrazu jest napiętnowanie dwóch grzechów głównych – pychy i nieczystości (rozpusty), jako przyczyny wszelkiego zła i nieuchronnego upadku.





komentarze

dodaj komentarz
jeszcze nie dodano komentarza
dodaj komentarz