Wystawa „Piękne, użyteczne, zbędne… Obiekty kolejowe w Polsce”

Od 12 września do 30 listopada w Muzeum w Rybniku prezentowana będzie wystawa „Piękne, użyteczne, zbędne… Obiekty kolejowe w Polsce”.
image Stacja Rybnik przed 1922 rokiem, fot. materiały organizatora

Kolejnictwo jest jednym z najważniejszych czynników rozwoju cywilizacyjnego doby nowoczesnej, a budynki kolejowe z dworcami na czele należą do najważniejszych osiągnięć architektonicznych swoich epok. Pełniły nie tylko funkcję utylitarną, ale także reprezentacyjną, będąc symbolem nowoczesnego miasta. Dlatego też wiele dworców kolejowych w Polsce to prawdziwe perły architektury, mające swoją duszę i niepowtarzalny charakter, kształtowany pieczołowicie przez wiele lat. Dworce kolejowe były powodem do dumy dla mieszkańców miast, a ich urodę uwieczniono na setkach obrazów, pocztówek i zdjęć.


Celem wystawy jest prezentacja architektury kolejowej jako wartościowego, ale zwykle niedocenianego elementu polskiego krajobrazu, wskazanie wartości kulturowych architektury kolejowej z różnych epok oraz roli, jaką odgrywa w tworzeniu krajobrazu kulturowego. Elementy architektury kolejowej wymiernie kształtują ten krajobraz, a jej przemiany i likwidacja skutkują znaczącymi przekształceniami i stratami.


Wystawa stawia sobie zatem za cel także zarysowanie zagrożeń, jakie gromadzą się nad tymi obiektami. W wyniku przemian gospodarczych po 1989 roku wiele obiektów kolejowych zostało pozbawionych swojej funkcji, w związku z czym popadło w ruinę lub bezpowrotnie straciło swój charakter, wiele wreszcie uległo rozbiórce. Wraz z nimi degradacji uległ krajobraz kulturowy, jaki współtworzyły. Proces ten trwa, choć jednocześnie obserwujemy coraz liczniejsze, efektowne rewitalizacje reprezentacyjnych dworców dużych miast. Na początku 2013 roku PKP miało w swoim zasobie 2570 dworców, w tym 640 czynnych; docelowo przedsiębiorstwo chce zachować jedynie 220 czynnych dworców. Budynki kolejowe poddawane są w związku z tym bezceremonialnym przebudowom, adaptacjom i modernizacjom. Architektura XX-wieczna rzadziej podlega ochronie konserwatorskiej, w związku z tym dworce z tego okresu ulegają przekształceniom bez uwzględnienia zasad stosowanych w przypadku architektury zabytkowej. Także i użytkowane obiekty pozostawiają wiele do życzenia, są dewastowane w brutalny sposób, kojarząc się w efekcie z brudem, bezdomnymi i narkomanami. Wiele wreszcie obiektów, zwłaszcza mniejszych stacji, od dawna wymaga działań remontowych. Taki stan zachowania wynika często z braku właściwego rozpoznania wartości tych obiektów, mogącej się wyrażać w wysokiej klasy formie architektonicznej, interesującym rozwiązaniu funkcjonalnym czy choćby osobie projektanta; projekty dworców często powierzano znanym, w tym najwybitniejszym architektom tego okresu, co dotyczyło nie tylko reprezentacyjnych gmachów w dużych ośrodkach miejskich, ale też stacji wiejskich i małomiasteczkowych.


Michał Pszczółkowski


Wystawie towarzyszą:

 

  • Koncert Michała Jurkiewicza z zespołem „Śrubki”, 12 września, godz. 17.00, wstęp wolny

 

  • 5. Rybnicka Konferencja o historii kolei, 20 października, program będzie znany po 15 września, konferencja będzie transmitowana online na muzealnym kanale w portalu Youtube

 

  • Publikacja książkowa „Piękne, użyteczne, zbędne… Obiekty kolejowe w Polsce i na świecie” pod redakcją Michała Kapiasa i Dawida Kellera

 

  • Akcja społeczna „Zbieramy pamiątki historii komunikacji w Rybniku” z okazji Europejskiego Dnia Bez Samochodu.

„Muzeum w Rybniku rozpoczyna akcję zbierania pamiątek związanych z dziejami komunikacji w Rybniku i na Górnym Śląsku. Jeśli masz w domu zdjęcia przedstawiające dworce kolejowe, przystanki, pociągi, autobusy, samochody czy rowery, dokumenty takie jak bilety, patenty, pozwolenia, ale też wydawnictwa (reklamy, rozkłady jazdy, ulotki) zachęcamy do przekazania ich do naszej placówki. Świat codziennych podróży do pracy, rodzinnych wypraw pociągiem nad morze czy w góry, a może jeszcze dalej – to wszystko zasługuje na upamiętnienie. Przekazane materiały trafią do zbiorów Muzeum, dzięki czemu będą dostępne dla historyków, badaczy, ale też pozwolą przetrwać w powszechnej pamięci. Wśród wszystkich darczyńców rozlosujemy nagrody – książki „Piękne, użyteczne, zbędne… Obiekty kolejowe w Polsce i na świecie”. Podsumowanie akcji będzie miało miejsce w Europejskim Dniu bez Samochodu, 22 września 2016 r.”
 

  • Bezpłatne oprowadzanie autorskie po wystawie, 12 września, godz. 17.00, 22 września, (godz. 10.00, 12.00, 14.00 – dla grup szkolnych, po uprzednim zgłoszeniu), 1 października (godz. 12.00), 22 października (godz. 12.00), 11 listopada (godz. 12.00), 25 listopada (godz. 12.00).

 

  • Oferta lekcji muzealnych dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych pt. „Kolej w historii Polski”, dostępnych po wcześniejszej rezerwacji

 

Autor scenariusza: dr Michał Pszczółkowski
Kurator: dr Dawid Keller
Aranżacja: Katarzyna Jendrośka-Goik
Partner: Muzeum Ziemi Górnośląskiej w Ratingen (Oberschlesische Landesmuseum Ratingen)

 





komentarze

dodaj komentarz
jeszcze nie dodano komentarza
dodaj komentarz